3 cấp độ của sự sáng tạo

Sáng tạo?

Mỗi người có thể hiểu sáng tạo khác nhau. Trong một hoàn cảnh cụ thể, như các video quảng cáo của Nhật, Thái Lan; có người sẽ nói đó là sáng tạo, có người sẽ nói đó là nhảm.

Cùng nhìn một vài sản phẩm dưới đây thử xem, bạn nghĩ chúng là sáng tạo hay xàm?

Dây nịt kèm đồ khui bia

Todo tatooo - cho người hay quên

Vậy nên, mỗi người có thể nhìn nhận khác nhau, nhưng sáng tạo là là ý tưởng mới và có ích

In science, we define ‘creativity’ as an idea that is novel, good, and useful. - Michael Grybko

Cấp 1: Làm lại sản phẩm của người khác

Việc làm lại sản phẩm của người khác nó giống như đi copy vậy. Vậy copy thì có gì mà sáng tạo? Ít ra thì những người đi copy họ còn take action, họ làm. Có làm thì mới thành thói quen, thành thói quen thì mới biết biến tấu, thêm thắt các chi tiết để hoàn thiện sản phẩm.

Một số ví dụ như làm văn theo những bài văn mẫu, dịch 1 bài viết từ tiếng Anh sang tiếng Việt, localize 1 phần mềm, làm lại 1 show giống của nước ngoài. vv

TrắngTV có show mượn ý tưởng của show Lineup | Cut

Show Xếp hàng | Trắng TV

Show Line up | Cut

Lúc mới viết blog, mình chưa có ý tưởng nhiều nên cũng dịch lại một số bài từ Tiếng Anh. Lúc làm khoá học Lập trình Unity C#, mình cũng dịch lại 1 khoá nổi tiếng trên Udemy

Làm lại sản phẩm của người khác là bước đệm để tự làm sản phẩm của mình

Cấp 2: Làm lại có chỉnh sửa

Một ví dụ mình nghĩ ra ngay trong đầu là show Không cay không về và show Hot Ones

Show Không cay không về:

Show Hot Ones

Cũng là idea vừa ăn cay vừa nói chuyện , nhưng 'Không cay không về' tự nghĩ ra thêm nhiều thứ để phù hợp với khác giả Việt Nam hơn như ngồi ghế đẩu vỉa hè, có cái xô để ói, dùng đũa để gắm đồ ăn, vv

Ở cấp này, bạn không còn copy y chang của người khác nữa. Bạn biết nên bỏ phần nào, thêm phần nào để sản phẩm của bạn tốt nhất. Bạn biết thêm chất riêng, sự sáng tạo của chính bạn.

Mình nghĩ đa số mọi người từ ca sỹ, đạo diễn, lập trình viên, founders, vv đều đang ở cấp này. Vì hiện giờ rất khó để nghĩ ra một ý tưởng hoàn toàn mới 100% mà không 'đụng hàng' được.

Cấp 3 Tự nghĩ ra - Không vay mượn

Ở cấp này là cấp cao nhất, những người giỏi nhất đều ở đây. Đây thường là những ý tưởng mới nghe thì hết sức điên rồ.

Như Evan Spiegel với ứng dụng nhắn tin tự huỷ Snapchat. Hay Elon Musk với dự án thành lập công ty đưa con người lên sao hoả.

Trong quyển sách về Elon Musk, cũng đã có chia sẻ cách mà Elon Musk có những ý tưởng không những sáng tạo mà còn có khả năng thực thi chúng:

Học, nghiên cứu nhiều lĩnh vực
Đa số chúng ta lập luận dựa theo sự tương đồng , Elon Musk lập luận theo những nguyên tắt chủ chốt của những thứ xung quanh. Ví dụ, nếu cứ cải tiến nến để có được ánh sáng tốt hơn thì con người sẽ không nghĩ ra bóng điện, mà chỉ nghĩ ra được 1 loại sáp nến tốt hơn. Bởi vì ở thời chưa có điện, khi nghĩ đến ánh sáng nhân tạo, chúng ta tìm đến những thứ tương đồng mà chúng ta đã biết như nến, đèn dầu.

Vì thế, mà có một số tranh cãi là những kiến thức cũ sẽ làm chúng ta thiếu sáng tạo, phải bắt đầu với 1 beginner's mindset.